فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - نقش ابوطالب در همگرایی مسلمان و غیر مسلمان هاشمی و مطلبی در حمایت از رسول خداصلی الله علیه و آله
حمایت ابوطالب از رسول خدا صلی الله علیه و آله در دوران رسالت وی، از موضوعات محلّ اتّفاق میان مورّخان است. اکنون این پرسش مطرح میشود که نقش سیادت و ریاست ابوطالب بر قریش، خصوصاً بر خاندان بنی‌هاشم و بنیمطلب چه تأثیری در همگرایی میان این نیروها داشته است؟ پژوهش حاضر با رو چکیده کاملحمایت ابوطالب از رسول خدا صلی الله علیه و آله در دوران رسالت وی، از موضوعات محلّ اتّفاق میان مورّخان است. اکنون این پرسش مطرح میشود که نقش سیادت و ریاست ابوطالب بر قریش، خصوصاً بر خاندان بنی‌هاشم و بنیمطلب چه تأثیری در همگرایی میان این نیروها داشته است؟ پژوهش حاضر با رویکرد تحلیلی، داده‌ها و گزارش‌های تاریخی مرتبط را واکاوی کرده و به این نتیجه دست یافته است که ابوطالب با بهرهگیری از جایگاه خود توانست نیروهای غیر مسلمان بنی‌هاشم و بنی مطلب را در کنار نیروهای مسلمان، به همراهی و حمایت از رسول خدا صلی الله علیه و آله در برهه‌ها و مواقع سخت و دشوار فرا خواند. وی برای این منظور با تحریک عواطف قومی و بهرهگیری از زبان شعر و تأکید بر جایگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله در میان آنان توانست جبهه واحدی را در برابر قریش تشکیل دهد و مانع سوء قصد به جان ایشان شود. این تلاش‌ها در هنگام تحریم اقتصادی و اجتماعی قریش، نمود بیشتری یافت. بررسی گزارش های تاریخی پس از رحلت ابوطالب نشان داد وی نقشی محوری در همگرایی میان نیروهای مسلمان و غیر مسلمان بنی‌هاشم و بنیمطلب داشته، به گونه‌ای که پس از وی دیگر چنین همگرایی‌ای میانشان برقرار نشد و رسول خدا صلی الله علیه و آله اوضاع و احوال سختی را تحمّل کرد که نتیجه‌اش هجرت از مکّه بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بررسی سندی و تحلیل دلالی روایات امام صادق علیه السلام درباره حضرت ابوطالب در کتاب شریف کافی
ابوطالب علی نژادابوطالب علیه السلام از شخصیت‌های بی‌بدیل تاریخ اسلام است که در تحقّق دعوت اسلام و گسترش آرمان‌های بلند آن یاریگر رسول خدا نقش‌آفرین بود. او امنیت کامل را برای پیامبر فراهم می‌کرد تا آن حضرت بتواند در مقابل مشرکان بایستد و با شرک و بت‌پرستی مبارزه کند و مردم را به توحید چکیده کاملابوطالب علیه السلام از شخصیت‌های بی‌بدیل تاریخ اسلام است که در تحقّق دعوت اسلام و گسترش آرمان‌های بلند آن یاریگر رسول خدا نقش‌آفرین بود. او امنیت کامل را برای پیامبر فراهم می‌کرد تا آن حضرت بتواند در مقابل مشرکان بایستد و با شرک و بت‌پرستی مبارزه کند و مردم را به توحید و یکتاپرستی بخواند. حمایت ابوطالب از برادرزاده‌اش در آن محیط ظلمانی و شرک‌آلود به حدّی بود که وقتی رحلت کرد جبرئیل امین بر پیامبر نازل شد و به ایشان گفت هر چه زودتر از مدینه خارج شود؛ زیرا با رفتن ابوطالب، دیگر امنیت ندارد و کسی نیست که از ایشان دفاع کند. در روایاتی که از امام صادق علیه السلام در کتاب شریف کافی درباره ابوطالب نقل شده به چند موضوع مهمّ شخصیتی ایشان اشاره شده است: نخست، تحت تکفّل قراردادن پیامبری که قبل از ولادت، پدر را از دست می‌دهد و در چهار یا شش‌سالگی مادرش را و در هشت‌سالگی با وفات پدربزرگش عبدالمطلب مواجه میشود؛ دوم مقام اوصیایی ابوطالب علیه السلام؛ سوم ایمان ابوطالب علیه السلام؛ چهارم بازخوانی حمایت همه‌جانبه ابوطالب علیه السلام از پیامبر که اجازه نمی‌داد مشرکان قریش کوچک‌ترین توهین و بی‌حرمتی به ساحت قدسی پیامبر صلی الله علیه و آله انجام دهند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - ابوطالب علیه السلام از نگاه علّامه طباطبایی
محمدرضا آرمیونمبنای تفسیری علّامه طباطبایی دربارۀ استقلال قرآن در دلالت موجب میشود بتوان دیدگاه ایشان را به المیزان و غیر آن تقسیم کرد. ایشان دربارۀ ایمان ابوطالب علیه السلام بر اساس آیات پیشینِ آیۀ 26 سوره انعام، سیاق آن را آبی از هرگونه تطبیقِ با روایات تفسیری می‌شمرد. سپس در این چکیده کاملمبنای تفسیری علّامه طباطبایی دربارۀ استقلال قرآن در دلالت موجب میشود بتوان دیدگاه ایشان را به المیزان و غیر آن تقسیم کرد. ایشان دربارۀ ایمان ابوطالب علیه السلام بر اساس آیات پیشینِ آیۀ 26 سوره انعام، سیاق آن را آبی از هرگونه تطبیقِ با روایات تفسیری می‌شمرد. سپس در این آیه و آیات 113 سوره توبه و 56 سوره قصص، در ذیل مباحث روایی، بدون ورود به دایرۀ جرح و نقد حدیث با کاربست قواعد تعادل و تراجیح راهی برای حلّ تعارض میان روایات فریقین در این موضوع پیش رو قرار می‌دهد. لذا اجماع اهل بیت علیهم السلام و برخی دیگر از روایات خودِ عامّه و اشعار ایمانی منسوب به ابوطالب همگی دالّ بر ایمان ایشان است که به دلیل نوپابودن اسلام و نیازمندی به حفاظت و حمایت از پیامبر صلی الله علیه و آله از بروز آن خودداری کرده است. ایشان با مسلّم‌دانستن این دیدگاه در جای‌جای تفسیر المیزان و غیر آن، به شکل روشن یا با اشاره، از ویژگی‌های ملازم با ایمان وی پرده برداشته است. یگانه حامی پیامبر تا پایان عمر، محزون‌شدن از انقطاع وحی به ایشان، هزینه‌کردن از موقعیت خود و نقش وساطت برای پیامبر در رویارویی با کفّار می‌تواند از جمله عناوین برای عبارات علّامه طباطبایی در این موضوع باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - تحلیل جنبه‌های ادبی و بلاغی شعر ابوطالب در مدح پیامبر صلی الله علیه و آله با تکیه بر آرای نقدی ـ بلاغیِ محمود بستانی
ابوالفضل رضایی فاطمه ریئس میرزاییمیراث ادبی عرب سرشار از نامها و نشانهای پُرافتخاری است که همواره بر تارک شعر و ادب عربی درخشیده و چون ماه تمام، دلهای مشتاقان را به نور جمال لفظی و کمال معنوی سروده های خود روشن و نورانی کرده است. در این میان حضرت ابوطالب علیه السلام، در نقطه اوج ادبی، پیشگام و پیشاهنگ چکیده کاملمیراث ادبی عرب سرشار از نامها و نشانهای پُرافتخاری است که همواره بر تارک شعر و ادب عربی درخشیده و چون ماه تمام، دلهای مشتاقان را به نور جمال لفظی و کمال معنوی سروده های خود روشن و نورانی کرده است. در این میان حضرت ابوطالب علیه السلام، در نقطه اوج ادبی، پیشگام و پیشاهنگ این جریان مهمّ است. دیوان این شاعر بزرگ، اغراض و موضوعات مختلفی چون فخر، مدح، عتاب، و هجا را در خود جای می‌دهد. در این میان، مدح، به‌ویژه مدح پیامبرصلی الله علیه و آله، از بارزترین و برجسته ترین مضامین اشعار اوست. چکامه مدحی ایشان با محوریت مدح پیامبر صلی الله علیه و آله موضوع بحث پژوهش حاضر است. هدف از این پژوهش، معرّفی بیشتر و بهتر از مقام والای ادبی حضرت ابوطالب علیه السلام و بررسی و تحلیل برخی زوایا و لایه های ادبی شعر ایشان به روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس دیدگاه‌های نقدی، بلاغی ناقد برجسته ادب عربی، مرحوم دکتر محمود بستانی است. بستانی مباحث بلاغت را به هشت عنصر اصلی تقسیم می‌کند: پیام، موضوع، معنا، صورت، لفظ، موسیقی، ادب و ساختار. در این پژوهش بر آنیم زیبایی‌های ادبی قصیده حضرت ابوطالب علیه السلام در مدح پیامبر صلی الله علیه و آله را بر اساس چهار عنصر معنایی، صوری، موسیقایی و ساختار بررسی کنیم پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - مروری بر کتاب «ارشاد الهارب» یحیی بن هاشم الحسنی الصنعانی
محمد جواد حسنیبزرگی شخصیت و تأثیرگذاری حمایت‌های جناب ابوطالب علیه السلام در استقرار و پیشبرد اسلام، قابل تشکیک و انکار نیست؛ امّا در طول تاریخ، فعالیت‌هایی برای مخدوش‌کردن چهره ایشان انجام شده است. بحث ایمان حضرت ابوطالب علیه السلام مهم‌ترین موضوعی است که در آن تشکیک کرده‌اند. این ت چکیده کاملبزرگی شخصیت و تأثیرگذاری حمایت‌های جناب ابوطالب علیه السلام در استقرار و پیشبرد اسلام، قابل تشکیک و انکار نیست؛ امّا در طول تاریخ، فعالیت‌هایی برای مخدوش‌کردن چهره ایشان انجام شده است. بحث ایمان حضرت ابوطالب علیه السلام مهم‌ترین موضوعی است که در آن تشکیک کرده‌اند. این تردید مستند به چند روایت ساختگی و چشم‌پوشی از واقعیت‌های تاریخی صورت گرفته است. عالمان فرقه‌های مختلف اسلامی در مقابل این قضاوت، با استناد به ادلّه عقلی و نقلی، صحّت ایمان ابوطالب را اثبات کرده‌اند. زیدیان نیز از این قافله جا نمانده و برخی از ایشان مانند شیخ یحیی بن هاشم الحسنی الصنعانی در کتابی با عنوان «ارشاد الهارب» به دفاع از ایمان ایشان پرداخته است. تسلّط عالمان زیدی بر منابع و روایات اهل سنّت از نقاط قوّت نویسنده و کتاب است. نوشتار حاضر محتوای کتاب ارشاد الهارب را با روش گزیده‌یابی و در چهار بخش گزارش می‌کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - معرّفی و محتوای کتاب «کبیر الصحابة، ابوطالب علیه السلام» از عبدالرسول غفاری
ابراهیم عبدیشناساندن مطالعات و تحقیقات پژوهشگران، یکی از روش‌های مرسوم و تکمیلی یک پژوهش است. گاهی یک مسأله آن‌قدر مهم است که در تبیین آن تک‌نگاری شکل می‌گیرد به ویژه اگر مسأله از نوع مسائل اعتقادی باشد. ماجرای «ایمان ابوطالب» یکی از همین مسائل است که دست‌مایه بسیاری از مطالعات تار چکیده کاملشناساندن مطالعات و تحقیقات پژوهشگران، یکی از روش‌های مرسوم و تکمیلی یک پژوهش است. گاهی یک مسأله آن‌قدر مهم است که در تبیین آن تک‌نگاری شکل می‌گیرد به ویژه اگر مسأله از نوع مسائل اعتقادی باشد. ماجرای «ایمان ابوطالب» یکی از همین مسائل است که دست‌مایه بسیاری از مطالعات تاریخی ـ کلامی قرار گرفته است. در این بین یکی از مهم‌ترین نگاشته‌ها در خصوص شناساندن جناب ابوطالب× و ایمان ایشان، کتاب «کبیر الصحابة ابوطالب علیه السلام» اثر دکتر عبدالرسول غفاری است. نویسنده برای اثبات ایمان ابوطالب علیه السلام در آغاز به ریشه‌یابی و تاریخ‌مندی مسأله پرداخته است. وی با سودجستن از ادلّه چهارگانه (قرآن، سنّت، عقل و اجماع) و نیز مطالعه رفتارهای ابوطالب علیه السلام از جمله اشعار وی و تحلیل آنها، تلاش خود را در 10 فصل سامان داده است. او تحلیل‌های خود را با عنوان «قال الغفاری ...» به مخاطب عرضه می‌کند. شناخت نویسنده و کتاب وی موضوعی است که محتوای این نوشتار را تشکیل می‌دهد. پرونده مقاله